Esti van Dieën: “Presteren wordt bepaald door energiebalans, niet door gewicht”

De rol van sport en beweging tijdens het herstel van een eetstoornis krijgt steeds meer aandacht. Het congres van de Nederlandse Academie voor Eetstoornissen (NAE) stond in het teken van ‘eetstoornissen in beweging’ en ook stichting W(EET) WAT JE DOET besteedde tijdens een event onlangs volop aandacht aan eetstoornissen in de sportwereld. Voor dit event interviewden we Esti van Dieën, trainer bij Stichting Kiem en (W)EET WAT JE DOET. Sporten tijdens het herstellen van een eetstoornis kan een uitdaging zijn, bijvoorbeeld vanwege bewegingsdrang. Maar daarnaast kan sporten tijdens eetstoornisherstel óók een positief effect hebben. Esti vertelt ons meer over de risico’s én hoe sporten op een gezonde manier kan worden ingezet tijdens herstel. 

De kracht van ervaringsdeskundigheid 

Esti van Dieën is therapeut en coach, ervaringsdeskundige, moeder en enthousiast sporter. “Vanuit mijn eigen praktijk ‘Esti helpt’ begeleid ik mensen met een eetstoornis. Daarnaast ben ik voor Stichting Kiem trainer in het voortgezet onderwijs en inmiddels geef ik ook de online ouderbijeenkomsten Eerste Hulp bij Eetstoornissen (EHBE). Voor (W)EET WAT JE DOET geef ik trainingen op Topsport Talent scholen en ik begeleid intervisies voor andere ervaringsdeskundige trainers van (W)EET WAT JE DOET die werken met coaches, topsporters en op Topsport Talentscholen.” Esti heeft zelf tien jaar lang een eetstoornis gehad. “In mijn herstel ben ik blijven sporten. Dat was niet altijd helpend, want soms sportte ik omdat ik wilde compenseren voor het eten dat ik had gegeten. Maar later in mijn herstel was sporten voor mij echt bevorderend en motiverend, want ik wilde genoeg energie tot me nemen om te kunnen blijven sporten.”  

Gezonde of ongezonde mindset 

In de sportwereld kan de grens tussen toewijding en fanatisme soms vervagen, dat weet Esti als geen ander. Ze vertelt over het grijze gebied tussen gezond en ongezond gedrag. “Als sporten ‘moet’, als het je energie kost in plaats van geeft, dan is dat een signaal dat er iets mis is. Er moet een goede energiebalans zijn: als de energiebalans goed is, kan je optimaal presteren. Als je energiebalans eigenlijk te laag is, heeft dat heel negatieve gevolgen voor je lichaam en geest. Dat hoeft helemaal geen eetstoornis te zijn, maar het kan wel een voorstadium zijn.”  

“Je komt in dat grijze gebied als je je vooral laat leiden door negatieve gedachten en als je geen flexibiliteit meer ervaart,” vervolgt Esti haar verhaal. “Als je geen taartje kan eten zonder te compenseren. Als je altijd eerst wilt trainen, en dan pas mag genieten. Het is mogelijk om heel veel toewijding te hebben voor je sport, maar flexibiliteit is daarbij noodzakelijk zodat er ruimte is voor helpende gedachten. Dan is er namelijk vrijheid om een training over te slaan als je geblesseerd bent, of om een training aan te passen als je moe bent. Je mindset is daarbij heel bepalend. Het zit ‘m dus niet eens zozeer op het gebied van voeding, maar vooral op het mentale vlak.” 

Wat is normaal? 

Toch worden eetstoornissen in de (top)sport vaak nog niet herkend of worden deze signalen pas te laat gezien of verkeerd geïnterpreteerd. “Er wordt nog steeds gedacht dat bepaalde gedachten rondom eten en gewicht erbij horen. Je hoort nog steeds ‘thin is going to win’. Als we dat niet meer normaal vinden, maar de negatieve gedachten van sporters gaan zien als een signaal, kunnen ze eerder hulp krijgen of misschien doorgestuurd worden voor hulp. Zo kunnen eetstoornissen voorkomen worden, en als het al te laat is, dan kunnen ze in elk geval eerder behandeld worden,” aldus Esti.  

Signalen herkennen 

Het is dus belangrijk dat trainers en coaches zichzelf onderwijzen over de signalen van een eetstoornis. Wanneer ze het vermoeden hebben van een eetstoornis, is het durven aangaan van een open gesprek met de sporter de eerste stap.  (W)EET WAT JE DOET geeft hierover trainingen aan sporters, trainers en coaches, maar ook aan overige (medische) stafleden, ouders, bestuur of en sportclubs. Ook voor zorg– en hulpverleners verzorgen ze bijscholingen over de rol van bewegen bij herstel van een eetstoornis. 

Ook voor leerlingen van TopSport Talentscholen geeft Esti trainingen. Dat die trainingen impact maken, blijkt wel uit de reacties. “Bij Topsport Talentscholen komen er altijd wel leerlingen naar ons toe na afloop, die zeggen dat ze door onze les ineens contact konden maken met hun eigen onzekerheid. Ze dachten dat ze goed bezig waren, maar ze merken dan toch ineens dat er soms negatieve gedachten onder zitten: dat ze zichzelf vergelijken met anderen, dat ze bang zijn niet meer mee te mogen doen met trainingen of wedstrijden als ze zich kwetsbaar opstellen. Onze trainingen dragen eraan bij dat leerlingen hulp durven te vragen, en dat ze ontdekken dat hun negatieve gedachten geen onderdeel hoeven te zijn van hun sportcarrière.”  

Tot slot benadrukt Esti de waarde van preventie. “Voorkomen is zo waardevol! Als je tijdig aan de slag kan met een (beginnende) eetstoornis, dan kan er zo veel lijden voorkomen worden.”  

Zit jij op een Topsport Talentschool of ben je werkzaam in de sportbranche? Vraag jouw school of club om een training door (W)EET WAT JE DOET.